Voor badkamerverlichting en de verlichting van andere vochtige ruimtes, gelden bijzondere regels voor de installatie en het soort lampen, dat gebruikt mag worden. Welke regels gelden, is afhankelijk ervan of de ruimte wel of niet aan een door een aardlekschakelaar beschermde groep aangesloten is. Dit bepaald of elektrische apparatuur in de badkamer geplaatst mag worden, waar deze geplaatst mag worden en welke beschermingsgraad tegen vocht deze moet hebben. De beschermingsgraad kan je aan de IP-code aflezen, welke op de verpakking aangegeven staat. Als er niets staat moet je ervan uitgaan dat de lamp niet voor vochtige ruimtes geschikt is.
IP-code
| IP-X code | Beschermings-graad | Beschrijving |
|---|---|---|
| IP-X0 | Geen bescherming. | |
| IP-X1 | Drupdicht Type I | Bestendig tegen verticale druppels. |
| IP-X2 | Drupdicht Type II | Bestendig tegen druppels die onder een hoek van 15° vallen. |
| IP-X3 | Spatdicht | Kan besproeid worden met maximaal 10 liter per minuut onder een hoek van -60° tot 60°. |
| IP-X4 | Plensdicht | Kan besproeid worden met maximaal 10 liter per minuut onder alle hoeken. |
| IP-X5 | Sproeidicht | Kan bespoten worden met maximaal 12,5 liter per minuut onder alle hoeken. |
| IP-X6 | Waterbestendig | Kan bespoten worden met maximaal 100 liter per minuut onder alle hoeken. |
| IP-X7 | Dompeldicht | Kan maximaal 30 minuten onder-gedompeld worden op 1 meter diepte. |
| IP-X8 | Waterdicht | Kan onder water gebruikt worden onder de aangegeven omstandigheden (bijvoorbeeld maximale waterdiepte). |
Niet alle lampen zijn geschikt voor de badkamer of andere vochtige ruimtes. Elektriciteit en water zijn geen goede combinatie. Natte huid heeft een veel lagere weerstand dan droge met het gevolg dat er meer stroom overheen vloeit als je in aanraking met elektriciteit komt. Als water in elektrische of elektronische apparatuur binnendringt kan kortsluiting ontstaan en het apparaat kan kapot gaan.
Er bestaan normen die de beschermingsgraad tegen vocht definieren. Op de verpakking van een lamp kan je vaak een IP-XX code vinden, waarbij de twee “X-en” twee cijfers zijn. De eerste cijfer geeft de beschermingsgraad tegen aanraking en binnendringende voorwerpen aan. De tweede cijfer geeft aan in hoever de lamp tegen vocht beschermd is. De tabel hiernaast laat de definities zien.
Beschermd met aardlekschakelaar
Badkamerverlichting in de verschillende badkamer-zones
Als de groep waarop de badkamer aangesloten is met een aardlekschakelaar beveiligd is, dan worden in de badkamer drie zones onderscheiden: zone 0, 1 en 2. Voor elke van de zones is een minimum IP-X code voor de verlichting voorgeschreven. In zone 0 is de hoogste beschermingsgraad vereist, in zone 2 de laagste. Er mag altijd een hogere IP-X code gebruikt worden, bijvoorbeeld lampen die voor zone 1 geschikt zijn mogen ook in zone 2 gebruikt worden.
Vroeger was er ook een zone 3, deze is niet meer in de norm opgenomen en omvatte alles wat buiten de zones 0, 1 en 2 valt.
Zone 0: minimaal IP-X7
Zone 0 is in de badkuip of in de douchebak.
Hier mogen geen schakelaars, elektradozen of contactdozen geplaatst worden. Lampen of elektrische apparaten moeten vast gemonteerd zijn en mogen met maximaal 12 V wisselspanning of 30 V gelijkspanning gebruikt worden. De beschermingsgraad moet minimaal IP-X7 zijn.
Zone 1: minimaal IP-X5
Zone 1 is de ruimte begrensd door de bovenzijde van de badkuip of douchebak tot een hoogte van 2,25 m gerekend vanaf de normaal betreedbare vloer. De bereikbare ruimte onder de badkuip of douche wordt beschouwd als zone 1. Is de ruimte afgesloten, dan geldt de zone-indeling niet. Is in een badruimte geen douchebak of badkuip aanwezig, dan wordt zone 1 bepaald vanuit het punt van de verticale projectie van de douchekophouder op de begaanbare vloer. Zone 1 wordt dan gevormd door een straal van 120 cm vanuit dit projectiepunt.
Hier mogen geen schakelaars, elektradozen of contactdozen geplaatst worden. Lampen of elektrische apparaten moeten vast aangesloten zijn en mogen met maximaal 25 V wisselspanning of 60 V gelijkspanning gebruikt worden. De beschermingsgraad moet minimaal IP-X5 zijn.
Zone 2: minimaal IP-X4
Zone 2 is de ruimte begrensd door een vlak op 0,6 m van zone 1 af tot een hoogte van 2,25 m gerekend van de normaal betreedbare vloer af.
Hier mogen geen schakelaars, elektradozen of contactdozen geplaatst worden met uitzondering van een speciale scheerwandcontactdoos volgens NEN-EN-IEC 61558-2-5. Lampen of elektrische apparaten moeten vast aangesloten zijn en mogen met maximaal 25 V wisselspanning of 60 V gelijkspanning gebruikt worden. De beschermingsgraad moet minimaal IP-X4 zijn.
Op sommige websites staat dat er ook rond de wastafel zone 2 geldt. Maar volgens de normen is dit niet correct. Het is onduidelijk waar deze stelling vandaan komt.
Niet beschermd met aardlekschakelaar
Als je badkamer niet met een aardlekschakelaar beschermd is, mogen alleen zwakstroom halogeenspotjes gebruikt worden van 12 of 24 V, mits de transformator buiten de badkamer is geïnstalleerd. Alle lampen moeten waterdicht (IP-X8) en geaard of dubbel geïsoleerd zijn.
Er mogen geen schakelaars, elektradozen of contactdozen geplaatst worden. Gewone schakelaars en dimmers moeten buiten de badkamer geplaatst worden. Uitzonderingen zijn: een speciale scheerwandcontactdoos buiten een straal van 60 cm van een kraan (zone 3, zie boven) en een trekschakelaar voor wasmachine of droger op 2.50 m hoogte en minimaal 60 cm verwijderd van douche, badkuip en wastafel (zone 3).